Łamliwość źdźbła zbóż

Występuje u nas najczęściej na pszenicy i jęczmieniu ozimym, często również na życie. Pierwsze objawy tej groźnej choroby grzybowej można zaobserwować już jesienią na oziminach. Na pochwach liściowych tworzą się dość wyraźnie odgraniczone, powiększające się stopniowo, jasnobrunatne plamki, czemu towarzyszy żółknięcie całej blaszki liściowej. Najbardziej typowe, łatwe do zaobserwowania objawy występują w fazie kłoszenia się zbóż, a zwłaszcza na kilka tygodni przed żniwami. Są to jasne, owalne plamy z obwódką barwy brunatnej, zlokalizowane na dolnym międzywęźlu źdźbła, przeważnie tuż nad powierzchnią gleby. Ich medalionowy kształt jest cechą charakterystyczną (stąd druga nazwa choroby: „medalionowa plamistość podstawy źdźbła”). Plamy często zlewają się obejmując źdźbło dookoła, a tkanki ulegają zniszczeniu. Dopływ wody i składników mineralnych do części nadziemnych rośliny jest utrudniony lub całkowicie zahamowany, wskutek czego kłosy przedwcześnie dojrzewają i bieleją. Źdźbła łatwo się łamią w miejscu porażonym. Źródłem zakażenia ozimin jesienią są nie zaorane ścierniska, a wiosną ścierń z’ wsiewkami, na której grzyb wytwarza zarodniki. Z silnie porażonych plantacji uzyskuje się znacznie niższy plon ziarna i słomy. Zapobieganie i zwalczanie. Natychmiast po zbiorze zboża należy wykonać podorywkę, a następnie głęboką orkę jesienią. Przez kilka kolejnych lat nie wysiewać na danym polu zbóż i traw (z wyjątkiem owsa), natomiast uprawiać w tym okresie rośliny okopowe i motylkowe w czystym siewie (najlepiej lucernę). W rejonach zagrożonych silniejszym występowaniem choroby należy nieco opóźnić siew ozimin, siejąc niezbyt gęsto i raczej płycej. Intensywne nawożenie fosforem, przy umiarkowanym nawożeniu azotem, zwiększa odporność zbóż na łamliwość źdźbeł, a tym samym zmniejsza stopień ich porażenia. Chemiczne zwalczanie, zalecane głównie na plantacjach nasiennych pszenicy ozimej czy jęczmienia ozimego, polega na opryskiwaniu plantacji od fazy krzewienia do początku strzelania w źdźbło preparatem Benlate (w dawce 250—500 g/ha) lub Funaben 50 (w dawce 0,5—1,0 kg/ha). Odmiany długosłome pszenicy wskazane jest równocześnie opryskiwać antywylegaczem CCC. Zalecane są również preparaty: Mankarb (w dawce 3 kg/ha), Siarkol K (2,5—3,0 kg/ha) oraz Topsin M-ULV (1—2 1/ha). Topsinem należy opryskiwać pod koniec krzewienia, Mankarbem i Siarkolem K — pod koniec krzewienia i na początku kłoszenia. Wymienione wyżej preparaty można stosować za pomocą aparatury agrolotniczej. Do Siarkolu K trzeba dodać środek zwiększający przyczepność.